ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

«Η Εγνατία οδός κατά την βυζαντινή περίοδο.

Οι πόλεις και τα εμπορικά δίκτυα από την Κωνσταντινούπολη στο Δυρράχιο»

Στο πλαίσιο του Κέντρου Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης, ΚΕΔΙΒΙΜ του ΑΠΘ, το Τμήμα Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών ΑΠΘ θα υλοποιήσει Σεμινάριο Επιμόρφωσης Πτυχιούχων ΑΕΙ με τίτλο «Η Εγνατία οδός κατά την βυζαντινή περίοδο. Οι πόλεις και τα εμπορικά δίκτυα από την Κωνσταντινούπολη στο Δυρράχιο».

Σκοπός

Σκοπός του προγράμματος είναι να παρουσιαστεί η σημασία της Εγνατίας οδού σε όλη την διάρκεια της βυζαντινής περιόδου. Είναι γνωστό ότι ο σημαντικός αυτός οδικός άξονας κατασκευάστηκε μεταξύ 146 και 120 π.Χ. από τον ανθύπατο της Μακεδονίας Γναίο Εγνάτιο, πάνω στα ίχνη του πανάρχαιου δρόμου που διέσχιζε τη Μακεδονία και τη Θράκη. Οι Ρωμαίοι αποφάσισαν να κατασκευάσουν έναν από τους πιο σημαντικούς δρόμους για να συνδέσουν ουσιαστικά την Αδριατική με τον Ελλήσποντο.

Ο οδικός αυτός άξονας είναι ο πρώτος με την σημερινή έννοια του όρου. Ο ρόλος του στην εξέλιξη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν ουσιαστικός. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η Εγνατία οδός έπαιξε τον ίδιο πολύ σημαντικό ρόλο και κατά την διάρκεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Συνέδεε πόλεις της Δύσης με την Κωνσταντινούπολη, ενώ οι πόλεις, από τις οποίες περνούσε αναπτύχθηκαν οικονομικά, εξελίχθηκαν σε κέντρα εμπορίου, πολιτισμού και ανταλλαγής ιδεών. Η μελέτη και η ερμηνεία των αρχαιολογικών τεκμηρίων και των γραπτών πηγών, που δίνουν πληροφορίες για την Εγνατία οδό και τις βυζαντινές πόλεις που συνέδεε, αποτελούν πρόκληση για την σύγχρονη έρευνα και διδασκαλία. Η επιστημονική προσέγγιση τους μας δίνει την δυνατότητα να παρουσιάσουμε και να ερμηνεύσουμε ζητήματα, που αφορούν τις δομές και τις λειτουργίες της επικοινωνίας, της διασύνδεσης, της αλληλεξάρτησης και των ανταλλαγών ανάμεσα στις περιοχές που ορίζονται ανατολικά από την Κωνσταντινούπολη και δυτικά από το Δυρράχιο. Ο κομβικός ρόλος και οι περιφερειακές διασυνδέσεις ενός δικτύου μπορούν να αναδείξουν και να χαρτογραφήσουν τις σχέσεις κέντρου και περιφέρειας καθώς και τον τρόπο, που οι σχέσεις αυτές επηρεάζουν τη λειτουργία της κρατικής διοίκησης, τις μετακινήσεις ανθρώπων και αγαθών, τη μετάδοση των ιδεών, τη διάδοση της γνώσης και την εξάπλωση των καλλιτεχνικών ρευμάτων. Ο συνδυασμός αυτών των ποικίλων πληροφοριών θα επιτρέψει στους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα να κατανοήσουν την πολυπλοκότητα της βυζαντινής αυτοκρατορίας και των παραγόντων που συνέβαλαν στην διαμόρφωση του πολιτισμού της.

Σε ποιους απευθύνεται

Το πρόγραμμα απευθύνεται αρχικά σε αποφοίτους ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων όσο και σε πιο εξειδικευμένους ερευνητές ακαδημαϊκών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, των οποίων το ενδιαφέρον εστιάζεται στην αρχαιολογία, την τέχνη και τον πολιτισμό της βυζαντινής περιόδου.

Τρόπος Επιλογής

• Θα γίνουν δεκτοί πτυχιούχοι Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (προτεραιότητα θα δοθεί στους αποφοίτους Τμημάτων Ιστορίας-Αρχαιολογίας και Τέχνης).
• Οι υποψήφιοι θα επιλεγούν αναλόγως των προσόντων τους (επιλογή με βάση το είδος και το βαθμό του πτυχίου) έως τη συμπλήρωση του μέγιστου αριθμού ακροατών (30 άτομα). Σε περίπτωση ισοψηφίας θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Δομή Προγράμματος – Περιγραφή Μαθημάτων

Ο κύκλος των μαθημάτων επιμόρφωσης εκτείνεται στα δύο εξάμηνα του ακαδημαϊκού έτους 2020-2021. Θα πραγματοποιηθούν 26 ώρες μαθημάτων κατανεμημένες σε δεκατρία δίωρα μαθήματα ανά δεκαπενθήμερο (ημέρα Τετάρτη και ώρα 16:00 έως 18:00). Η έναρξη των μαθημάτων θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2020, με λήξη στις 26 Μαΐου 2021. Ανάλογα με τις ανακοινώσεις του Υ.ΠΑΙ.Θ., λόγω της υγειονομικής κρίσης, η διεξαγωγή των μαθημάτων θα πραγματοποιηθεί, είτε δια ζώσης, είτε εξ αποστάσεως.

Τα μαθήματα περιλαμβάνουν τα εξής θέματα:

• Μεγαλόπολις Θεσσαλονίκη: Αρχαιολογικά τεκμήρια για την ανάπτυξή της στα υστερορωμαϊκά και πρωτοβυζαντινά χρόνια.
• Μνημεία στην Εγνατία οδό και η παράξενη απουσία μιας προσκυνηματικής εικονογραφίας κατά την Ύστερη αρχαιότητα. Προβληματισμοί και ερμηνευτικές απόπειρες.
• Η Εγνατία οδός στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, διαχρονικά. Πορεία-Μνημεία-Ευρήματα.
• Εγνατία οδός: Από τον Στρυμόνα στο Νέστο ποταμό. Από την κατασκευή της ως τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους.
• Εγνατία οδός και διακοσμητικές τέχνες κατά την ύστερη αρχαιότητα: η μαρτυρία των ψηφιδωτών δαπέδων και της διασποράς τους γύρω από τον σημαντικότερο οδικό άξονα του Ιλλυρικού.
• Ο κόσμος του θεάματος ταξιδεύει στην Εγνατία οδό κατά την ύστερη αρχαιότητα.
• Φίλιπποι, Κόμβος στην Εγνατία: Αρχαιολογικά τεκμήρια για τη ζωή τους στα μεταβατικά χρόνια.
• Οι οχυρώσεις στην Εγνατία οδό από τον 4^ο έως τον 15ο αιώνα (Α΄).
• Οι οχυρώσεις στην Εγνατία οδό από τον 4^ο έως τον 15ο αιώνα (Β΄).
• Η σημασία της Θεσσαλονίκης στο δίκτυο των πόλεων της Μακεδονίας κατά μήκος της Εγνατίας οδού στη μέση και ύστερη Βυζαντινή περίοδο.
• Μετακίνηση ανθρώπων και διακίνηση προϊόντων στον άξονα της μεσαιωνικής Εγνατίας (10ος-14ος αι.): η οικονομική διάσταση.
• Από την Κωνσταντινούπολη στη Θράκη κατά μήκος της Εγνατίας οδού την εποχή των Παλαιολόγων.
• Η Εγνατία οδός στην πρώιμη οθωμανική περίοδο (14ος-16^ος αιώνας). Ιστορικές μαρτυρίες και μνημεία.

Χώρος διεξαγωγής – Πιστοποίηση – Κόστος συμμετοχής

• Ο χώρος διεξαγωγής του προγράμματος είναι η αίθουσα σεμιναρίων του κτηρίου όπου στεγάζεται το Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών ΑΠΘ (Βασ. Όλγας 36, 1^ος όροφος, κτήριο «Μέλισσα», Θεσσαλονίκη).
• Με το πέρας των μαθημάτων θα χορηγηθεί πιστοποιητικό επιμόρφωσης.
• Το κόστος συμμετοχής ανέρχεται στο ποσό των πενήντα (50) Ευρώ.

Αιτήσεις

Στην αίτηση πρέπει απαραίτητα να επισυναφθούν τα παρακάτω δικαιολογητικά:

• Αντίγραφο πτυχίου
• Σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

Η Επιστημονικά Υπεύθυνη του Προγράμματος

ΝΑΤΑΛΙΑ ΠΟΥΛΟΥ

Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ